Bir zamanlar Sovyet zulmü altında ezilen, değerlerinden ve değerlilerinden koparılan Türkmenistan, bağımsızlıkla birlikte Devlet Başkanı Saparmurat Niyazov (Türkmenbaşı) liderliğinde özüne dönmeye, yitiklerini kaybettikleri yerlerde aramaya başlamıştır. Türkmenbaşı büyük bir gayret göstererek çok kısa bir zamanda Türkmenleri millî benliklerine kavuşturup kısa zamanda ayağa kalkmalarını sağlamıştır. Bununla da kalmamış; kısa zamanda sosyal, siyasal ve ekonomik olarak büyük bir kalkınma hamlesi gerçekleştirmiştir.
Ülkesini 20 yıldan fazla süre yöneten Türkmenbaşı, millî ve manevî değerlere çok kıymet veren bir devlet adamıydı. O, eski Sovyetler Birliği döneminden kalma ay ve gün isimlerini değiştirdi ve Türkçeleştirdi. Sovyet döneminde başkent Aşkabat’ın merkezinde yapılan Puşkin tiyatrosunu yıkarak yerine Türk ozanı Karacaoğlan’ın heykelini diktirdi. İsimlerin Türkçeleşmesini isteyen Türkmenbaşı, 1999’da Daşhovuz vilayetinin ismini “Dışoğuz” olarak değiştirdi. “Ruhname” adlı bir kitap yazarak milletine kaybettiği değerleri hatırlattı, onların özlerine dönmesini sağladı. Türkmenbaşı, ülkesine 10 bin kişinin aynı anda ibadet edebileceği Orta Asya’nın en büyük camisini yaptı ve ibadete açtı.
Rusya esaretinden kurtulan Türkmenistan, bağımsızlıkla birlikte özgürlüğünü ifade eden kendi bayrağına kavuşmuştur. Türkmenistan bayrağı, 19 Şubat 1992’de bağımsızlığını ilân ettiğinde “ulusal bayrak” olarak kabul edilmiştir. Bayrağın sol tarafında kalın bir şerit olarak uzanan “Türkmen halısı” motifi yer almaktadır. Bu motiflerin her biri ülkenin 5 idarî eyaletini temsil etmektedir. Türkmen halısı ve yeşil zemin Türkmen tarihini ve İslâm’ı simgelemektedir. Çapraz olarak dizayn edilen yarım hilâl İslâmiyet’i, beş yıldız ise Türkmen vilâyetlerini simgelemektedir. Ay ve yıldız motiflerine Türk halklarının kullandığı bayraklarda sıklıkla rastlanılmaktadır. 1992’den itibaren her Şubat ayının 19’unda “Bayrak Bayramı” kutlanmaktadır. Hatta bu aya “Bayrak Ayı” da denilmektedir.
Türkmenistan Cumhuriyeti 53- 66 doğu boylamı ile 36- 43 kuzey enlemleri arasında yer almaktadır. Türkmenistan’ın yüzölçümü 488.100 km2’dir. Türkmenistan’ın kuzeybatısında Kazakistan, kuzeydoğusunda Özbekistan, güneydoğusunda Afganistan, güneybatısında İran, batısında ise Hazar Denizi yer alır. Başkenti Aşkabat’tır. Aşkabat “Aşıklar Şehri” anlamına gelmektedir. Ülke 5 idari bölgeye ayrılmıştır. Bunlar Balkan, Daşoğuz, Ahal, Mary ve Lebap’tır. Bunların yanı sıra diğer önemli şehirleri ise Çardcov, Nebit-Dağ, Köhne Ürgenç ve Kerki’dir. Türkmenistan coğrafyası, sade ve düz bir coğrafyadır. Karakum Çölü ülke topraklarının %72’sini kaplar. Ülkenin önemli nehirleri ise Amıderya, Murgap, Tecen, Etrek ve Sumbar nehirleridir. Türkmenistan’ın iklim yapısı ise sert karasal iklimdir. Yazları çok sıcak ve kuraktır. Kış ayları ise oldukça soğuktur.
Türkmenistan’ın başlıca yer altı kaynakları doğal gaz, petrol, sülfür, kükürt, kurşun ve kromdur. Kömür, mineral tuzlar, alüminyum, potasyum, nitrojen, magnezyum, iyot ve sodyum sülfat diğer önemli yer altı kaynaklarını oluşturur. Başta Rusya Federasyonu olmak üzere, yeni Türk cumhuriyetleri ve Ukrayna’da bulunan doğalgaz rezervleri dünya toplam doğalgaz rezervlerinin yaklaşık %40’ını oluşturmaktadır. Bu ülkelerdeki toplam doğalgaz rezervlerinin de yaklaşık %85’i Rusya Federasyonu’nda bulunmaktadır. Yeni Türk cumhuriyetleri arasında en büyük doğalgaz rezervlerine sahip olan Türkmenistan’dır. Türkmenistan’daki doğalgaz rezervleri bu bölgedeki toplam rezervin %5’ini oluşturmaktadır.
Türkmenistan’ın nüfusu 2023 verilerine göre yedi milyon civarındadır. Türkmenistan’da nüfusun % 90’dan fazlası Türk (Türkmen, Özbek, Kazak, Tatar, Azeri) ve genelde Sünnî ve Hanefî mezhebine mensup Müslüman’dır. Ülkede Türkmenlerin dışında Azeriler, Kazaklar, Karakalpaklar, Ermeniler, Ruslar, Tatarlar ve Özbekler de yaşamaktadır. Ülkede resmî dil Türkmen Türkçesi’dir. Ayrıca Rusça, Özbekçe ve Kazakça da konuşulur. Türkmenistan nüfusunun yaklaşık yarısı kırsal kesimde, yarısı da şehirlerde yaşamaktadır.
